ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ – ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟΥ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου συνήλθε εκτάκτως μετά το θλιβερό άγγελμα του θανάτου του Ομότιμου Καθηγητή Δημήτρη Θ. Τσάτσου, Ιδρυτή και Επιτίμου Προέδρου του, και αποφάσισε ομοφώνως:
1. Να εκφράσει συλλυπητήρια στην οικογένειά του.
2. Να παραστούν στη νεκρώσιμη ακολουθία τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.
3. Να διοργανώσει επιστημονικό συνέδριο αφιερωμένο στη μνήμη του εκλιπόντος.
4. Να θεσμοθετήσει βραβείο για την εκπόνηση μελέτης στο πεδίο του ευρωπαϊκού συνταγματικού δικαίου.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΞΕΝΟΦΩΝ ΚΟΝΤΙΑΔΗΣ
Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Με θλίψη πληροφορηθήκαμε το θάνατο του Ομότιμου Καθηγητή Δημητρίου Τσάτσου, ενός ιδιαίτερα προβεβλημένου και σημαντικού στελέχους του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και του Γενικού Τμήματος Δικαίου και του Πανεπιστημίου μας ευρύτερα.
Το Πρυτανικό Συμβούλιο, σε έκτακτη συνεδρίασή του, στις 26/04/2010, αποφάσισε:
1. Να αναρτηθεί μεσίστια η σημαία του Ιδρύματος την ημέρα της κηδείας
2. Να παραστούν οι Πρυτανικές Αρχές στην κηδεία και να κατατεθεί στεφάνι στη μνήμη του
3. Εξουσιοδοτείται ο Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου να εκφωνήσει επικήδειο λόγο
4. Τη διοργάνωση, αρχές του έτους 2011, εκδήλωσης επιστημονικού περιεχομένου στη μνήμη του Δημητρίου Τσάτσου και τη δημοσίευση των πρακτικών της εκδήλωσης
5. Να δοθεί το όνομα του Δημητρίου Τσάτσου σε μια αίθουσα διδασκαλίας του Πανεπιστημίου
6. Να δημοσιευθεί το παρόν ψήφισμα στον Τύπο

Ο Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου
Καθηγητής Παναγιώτης Β. Τσίρης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (Τομέας Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης)

Έσβησε ένας ακόμη σημαντικός Έλληνας συνταγματολόγος του δεύτερου ήμισυ του εικοστού αιώνα, ο Δημήτρης Θ. Τσάτσος. Ο αναγνωρισμένος και τιμημένος διεθνώς καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου και της Πολιτειολογίας, σε ελληνικά και γερμανικά πανεπιστήμια, έκλεισε τα μάτια του τις ίδιες μέρες που η Ελλάδα χρεοκοπούσε και διασυρόταν διεθνώς, την ίδια στιγμή που δοκιμάζεται συθέμελα το πολιτικό σύστημα που προήλθε από την μεταπολίτευση του 1974. Η αγγελία του θανάτου του συνέπεσε με την προαναγγελία ότι ο κύκλος της συνταγματικής μεταπολίτευσης κλείνει. Αυτό για το οποίο πάσχισε ο ίδιος, προσωπικά, από τα χρόνια της δικτατορίας και συνέβαλε καθοριστικά στην εγκαθίδρυσή του, δεν το είδε να ολοκληρώνεται. Μπορούμε σήμερα να πούμε -αντιγράφοντας μια φράση από τον πρόλογο στο βιβλίο του Δημήτρη Τσάτσου ‘Ελληνική Πολιτεία΄, 1974-1997 που έγραψε ο αγαπημένος φίλος του Κ. Τσουκαλάς: «όπως και η νοσταλγία έτσι και η πολιτική και η πολιτεία δεν είναι πια εκείνες που ήταν, ή τουλάχιστον εκείνες που θα θέλαμε ίσως να είναι».
Υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας το 1974 και γενικός εισηγητής όλης της αντιπολίτευσης για το Σύνταγμα του 1975, ο Δημήτρης Τσάτσος είχε το χάρισμα να στοχάζεται την Πολιτεία και να γράφει γι΄αυτήν, και παράλληλα να δρα πολιτικά, ως βουλευτής άλλοτε του εθνικού κοινοβουλίου και άλλοτε του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναζητώντας διαρκώς μια ιδανική σύνθεση και ισορροπία ανάμεσα στα δύο ευγενή πάθη του: την αγάπη του για την ιδεατή Πολιτεία και την πίστη του στην αξία και στη δύναμη της πολιτικής. Η ιδέα της Πολιτείας τον ενέπνεε και η πολιτική τον προκαλούσε ακατάπαυστα.
Εμπνευσμένος δάσκαλος και συγγραφέας, επιδόθηκε με αφοσίωση σε μια πρωτότυπη, βαθυστόχαστη και εντυπωσιακά πλούσια συγγραφή , στη γερμανική και ελληνική γλώσσα, μελετών και συγγραμμάτων που σχετιζόταν με το Σύνταγμα, την έννοια της πολιτικής και της δημοκρατίας, με την πολιτεία και τα κόμματα και, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η «Πολιτειολογία», το ύστατο στα ελληνικά, έργο του, ώριμος καρπός μιας ακατάπαυστης πνευματικής δραστηριότητας, που δεν πρόλαβε να το χαρεί, αποτελεί το απαύγασμα της σκέψης τους, την τελευταία του παρακαταθήκη.
Πολυσύνθετη προσωπικότητα, προικισμένη με ασυνήθιστη ευφυΐα, εξαιρετικός χειριστικής της γλώσσας και γοητευτικός ρήτορας, ευχάριστος συνομιλητής με λεπτό και οξύ χιούμορ, άφηνε να αναβλύζει αβίαστα από τη γραφή και τον προφορικό λόγου του η κλασσική του παιδεία, η βαθειά καλλιέργειά του και η αγάπη του για τις τέχνες, και ειδικά για τη μουσική, μαζί με την ευγένεια της καταγωγής του.
Τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του τις αφιέρωσε στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συμμετέχοντας, ως ευρωβουλευτής, στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι με εισηγήσεις και καίριες παρεμβάσεις στα θεσμικά ζητήματα της Ευρώπης και με την καθοριστική συμβολή του στη διαμόρφωση των συνθηκών του Άμστερνταμ, της Νίκαιας και της αποτυχημένης απόπειρας καθιέρωσης ενός ευρωσυνάγματος. Την προσωπική πικρία και απογοήτευση που είχε αισθανθεί από το ανεκπλήρωτο των πολιτειακών οραμάτων του στην Ελλάδα, τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, την αντιστάθμισε εν μέρει με τη δημιουργική παρουσία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για μια δεκαετία.
Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και ειδικά η Νομική Σχολή είχε την τύχη να τον συγκαταλέξει στα μέλη της, αφού σε αυτήν ξεκίνησε την πανεπιστημιακή του καριέρα ως τακτικός καθηγητής της έδρας του Γενικού Δημοσίου Δικαίου 1974, πλάι στον Αριστόβουλο Μάνεση, που κατείχε την έδρα του Συνταγματικού Δικαίου. Η Νομική διένυε τότε την πιο ένδοξη περίοδο της ιστορίας της. Το Τμήμα Νομικής αναγνωρίζοντας την σημαντική προσφορά του στην ελληνική και ευρωπαϊκή επιστήμη του Συνταγματικού Δικαίου τον ανακήρυξε επίτιμο διδάκτορα, το 2003
Ο Τομέας Δημοσίου και Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχασε έναν δικό του άνθρωπο. Κρατώντας ζωντανή την ανάμνησή του, ιδίως για τις γενιές που έρχονται, θα αναρτήσει στην αίθουσα τελετών του την προσωπογραφία του και την πλακέτα της έδρας που κατείχε.
Στην επιστήμη του ελληνικού συνταγματικού δικαίου και στους Έλληνες συνταγματολόγους ο Δημήτρης Τσάτσος κληροδότησε τρία μεγάλα έργα: το Συνταγματικό Δίκαιο, την Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία και τώρα και την Πολιτειολογία. Στους μαθητές του και στους συναδέλφους του άφησε ένα μοναδικό δείγμα γραφής και ένα πρότυπο ευρωπαίου συνταγματολόγου. Όλοι εμείς που είχαμε την τύχη να τον απολαύσουμε και να ευνοηθούμε από τη συνεργασία μαζί του κρατάμε μια τρυφερή ανάμνηση ζωής και αναλαμβάνουμε χρέος τιμής και αναγνώρισης του έργου του.
Το παρόν ψήφισμα αποστέλλεται σε όλα τα περιοδικά δημοσίου και συνταγματικού δικαίου της χώρας και στον ιστότοπο της Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου.
Τα μέλη του Τομέα εκφράζουν τα πιο ειλικρινή και θερμά συλλυπητήριά τους στις θυγατέρες του Αννα και Αλεξία και σε όλους τους οικείους του και στενούς συνεργάτες του.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με την αναγγελία του θανάτου του Καθηγητή Δημήτρη Τσάτσου, μεγάλου Έλληνα ακαδημαϊκού δασκάλου, πολιτικού και διανοητή ευρωπαϊκής και διεθνούς εμβέλειας, που καταξιώθηκε ως μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες προσωπικότητες των αγώνων για Παιδεία, Δημοκρατία, Ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη και συνέβαλε με την προσφορά του στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, συνήλθε σε έκτακτη συνεδρία τη Δευτέρα 26 Απριλίου 2010 και αποφάσισε ομόφωνα:

• Να εκφράσει, εκ μέρους του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, θερμά συλλυπητήρια στους συγγενείς και οικείους του.
• Να παραστεί στην κηδεία του εκλιπόντος.
• Να αποστείλει το παρόν ψήφισμα στο Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου-Ίδρυμα Θεμιστοκλής και Δημήτρης Τσάτσος.
• Να καταθέσει στεφάνι, εκ μέρους του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
• Να δημοσιευθεί το παρόν ψήφισμα στον ημερήσιο Τύπο.
• Σε ένδειξη πένθους, το Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, του οποίου ο εκλιπών υπήρξε επίτιμος Διδάκτωρ, να διακόψει το διδακτικό έργο την Τρίτη 27 Απριλίου 2010, ημέρα της κηδείας.

Για το Πρυτανικό Συμβούλιο
Ο Πρύτανης, Καθηγητής Θεόδωρος Π. Παπαθεοδώρου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ (Πρυτανεία) 

Το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Κρήτης μετά το θλιβερό άγγελμα του θανάτου του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΣΑΤΣΟΥ, ΟΜΟΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΚΑΙ HAGEN, ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΔΙΔΑΚΤΟΡΑ του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΔΙΔΑΚΤΟΡΑ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΟΥ DÜSSELDORF 
Συνήλθε εκτάκτως σήμερα 26-4-2010 και ώρα 10.00 π.μ. σε έκτακτη συνεδρίαση (662/26-4-2010) και αφού έλαβε υπόψη την εισήγηση του Πρύτανη Καθηγητή κ. Ιωάννη Παλλήκαρη, εξέφρασε την βαθύτατη θλίψη του για το θάνατο του διακεκριμένου καθηγητή του Συνταγματικού, Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης και πολιτικό. 
Το Πρυτανικό Συμβούλιο επιθυμεί να εξάρει την προσωπικότητα και το υψηλού επιπέδου επιστημονικό έργο του εκλιπόντος και να τονίσει ότι ο Δημήτριος Τσάτσος, υπήρξε ηγετική μορφή όχι μόνο στην Ανώτατη Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση στην Ελλάδα αλλά ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας μας και αναγνωρίστηκε από το σύνολο της ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας. 
Το 1974, ως Υφυπουργός επί της Ανωτάτης Παιδείας στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, πραγματοποίησε την κάθαρση των Πανεπιστημίων από τους καθηγητές που υπηρέτησαν την χούντα και είχε την πρωτοβουλία του πρώτου σχεδίου δημοκρατικού νόμου για την λειτουργία των πανεπιστημίων. 
Στη δεκαετή παρουσία του στα έδρανα της Ευρωβουλής διακρίθηκε για τις καίριες παρεμβάσεις του σε πολιτικά και θεσμικά ζητήματα και πήρε ενεργό μέρος στην προετοιμασία του Ευρωσυντάγματος. 
Υπήρξε καταξιωμένος επιστήμονας στο χώρο της Νομικής με διεθνές κύρος και αγαπητός Δάσκαλος σε όλους τους φοιτητές του. Η σταδιοδρομία και το επιστημονικό του έργο πραγματοποιήθηκαν και αναγνωρίστηκαν σε εθνικό, Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο και εκφράζονται από τις πολυάριθμες τιμητικές διακρίσεις που έλαβε. 
Ο Καθηγητής Δημήτρης Τσάτσος είχε μια ειδική σχέση με το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το περιέβαλλε πάντα με αγάπη, έστερξε κάθε προσπάθεια στην οποία του ζητήθηκε η βοήθεια και υπήρξε μέλος της πρώτης Διοικούσας Επιτροπής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του. Μας τίμησε αποδεχόμενος, το 2008, την αναγόρευση του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης και τότε δώρισε τα πιο σημαντικά βιβλία της προσωπικής του συλλογής στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η εκτίμηση του για το Πανεπιστήμιο μας εκφράζεται σε μια πρόταση που είχε πει εκείνη την ημέρα: 
«Αν ο Θεός με έκανε ξανά νέο, και έψαχνα ακαδημαϊκή έπαλξη, στο δικό σας Πανεπιστήμιο, κύριε Πρύτανη, θα ζητούσα ακαδημαϊκή στέγη». 
Τιμούμε τους αγώνες του για τη Δημοκρατία και την προσφορά του στη νομική επιστήμη. Ο θάνατος του Καθηγητή Δημητρίου Τσάτσου συνιστά εθνική απώλεια και η απουσία της ηθικής και ουσιαστικής συμβολής του στην υποστήριξη των προσπαθειών που καταβάλει η χώρα μας για ανάταξη θα είναι πραγματικά εμφανής. 
Κατόπιν τούτου αποφασίζει: 
– Να εκφράσει τα θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του εκλιπόντος. 
– Να αναρτήσει μεσίστια τη σημαία του Πανεπιστημίου Κρήτης την ημέρα της κηδείας
– Να αναθέσει στον Αντιπρύτανη Υποδομών και Φοιτητικής Μέριμνας κ. Αναστάσιο Φιλαλήθη, να μιλήσει εκ μέρους του Πανεπιστημίου Κρήτης για την προσωπικότητα και το έργο του 
– Να καταθέσει στέφανο στη σορό του 
– Να δημοσιευθεί το ψήφισμα στον ημερήσιο τοπικό τύπο Κρήτης και να σταλεί στην οικογένειά του Τα Μέλη του Πρυτανικού Συμβουλίου 

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ (Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης)

Το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης εκφράζει την βαθειά του οδύνη για τον αδόκητο χαμό του καθηγητή Δημήτρη Τσάτσου, Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος και του Πανεπιστημίου Κρήτης. Διαπρεπής επιστήμονας διεθνούς κύρους, ασυμβίβαστος και επιδραστικός δημόσιος διανοούμενος, χαρισματικός Ακαδημαϊκός Δάσκαλος, συνεπής αγωνιστής, πολιτικός άνδρας με την πιο πλήρη και ουσιώδη σημασία του όρου, ο Δημήτρης Τσάτσος αφήνει πίσω του μια τεράστια ηθική και ακαδημαϊκή κληρονομιά όσο και ένα απολύτως δυσαναπλήρωτο κενό. Συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη της Νομικής Επιστήμης και του Συνταγματικού Δικαίου διεθνώς και λειτούργησε καταλυτικά στην εμβάθυνση της επιστημολογικής και μεθοδολογικής εγγύτητας της Νομικής Επιστήμης με την Πολιτική Επιστήμη, επέτρεψε στα ελληνικά πανεπιστήμια να διασώσουν την τιμή τους με το τολμηρό εγχείρημα της αποχουντοποίησης και με το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα του 74-75, υπηρέτησε με συνέπεια, εντιμότητα και τόλμη τόσο το Ελληνικό Κοινοβούλιο στην αυγή της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για δέκα συναπτά έτη, συνέβαλε καθοριστικά στο Ενωσιακό εγχείρημα και στην προσπάθεια θεσμικής θωράκισης της πολιτικής ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτάσσοντας και υπηρετώντας την ιδέα μιας Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας. 
Ο Δημήτρης Τσάτσος έφυγε. Η παρουσία του όμως μέσα από το έργο του τη σκέψη και το ήθος και τις θεμελιώδεις αγωνίες του που μας αφήνει ως παρακαταθήκη, παραμένει αδιακύβευτη.
Σεβαστέ μας Δάσκαλε, αγαπημένε μας Δημήτρη, θα μας λείψεις.  Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης
Πανεπιστημίου Κρήτης 

ΟΜΙΛΟΣ ΑΡΙΣΤΟΒΟΥΛΟΥ ΜΑΝΕΣΗ

Έσβησε ένας ακόμη σημαντικός Έλληνας συνταγματολόγος, ο Δημήτρης Θ. Τσάτσος. Ο αναγνωρισμένος και τιμημένος, διεθνώς, καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου και της Πολιτειολογίας σε ελληνικά και γερμανικά πανεπιστήμια, έκλεισε τα μάτια του τις ίδιες μέρες που η Ελλάδα χρεοκοπούσε και διασυρόταν διεθνώς, την ίδια στιγμή που δοκιμάζεται συθέμελα το πολιτικό σύστημα, που προήλθε από την μεταπολίτευση του 1974. Η αγγελία του θανάτου του συνέπεσε με την προαναγγελία ότι ο κύκλος της συνταγματικής μεταπολίτευσης κλείνει. Αυτό για το οποίο πάσχισε ο ίδιος, προσωπικά, από τα χρόνια της δικτατορίας και συνέβαλε καθοριστικά στην εγκαθίδρυσή του, δεν το είδε να ολοκληρώνεται. Μπορούμε σήμερα να πούμε -αντιγράφοντας μια φράση από τον πρόλογο στο βιβλίο του Δημήτρη Τσάτσου ‘Ελληνική Πολιτεία΄, 1974-1997 που έγραψε ο αγαπημένος φίλος του Κ. Τσουκαλάς: «όπως και η νοσταλγία έτσι και η πολιτική και η πολιτεία δεν είναι πια εκείνες που ήταν, ή τουλάχιστον εκείνες που θα θέλαμε ίσως να είναι».
Υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας το 1974 και γενικός εισηγητής όλης της αντιπολίτευσης για το Σύνταγμα του 1975, ο Δημήτρης Τσάτσος είχε το χάρισμα να στοχάζεται την Πολιτεία και να γράφει γι΄αυτήν, και παράλληλα να δρα πολιτικά, ως βουλευτής άλλοτε του εθνικού κοινοβουλίου και άλλοτε του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναζητώντας διαρκώς μια ιδανική σύνθεση και ισορροπία ανάμεσα στα δύο ευγενή πάθη του: την αγάπη του για την ιδεατή Πολιτεία και την πίστη του στην αξία και στη δύναμη της πολιτικής. Η ιδέα της Πολιτείας τον ενέπνεε και η πολιτική τον προκαλούσε ακατάπαυστα. 
Εμπνευσμένος δάσκαλος και συγγραφέας, επιδόθηκε με αφοσίωση σε μια πρωτότυπη, βαθυστόχαστη και εντυπωσιακά πλούσια συγγραφή στη γερμανική και ελληνική γλώσσα, μελετών και συγγραμμάτων, στην γερμανική και ελληνική γλώσσα, που σχετιζόταν με το Σύνταγμα, την έννοια της πολιτικής και της δημοκρατίας, με την πολιτεία και τα κόμματα, και τις τελευταίες δύο δεκαετίες, με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η «Πολιτειa», το ύστατο στα ελληνικά, έργο του, ώριμος καρπός μιας ακατάπαυστης πνευματικής δραστηριότητας, που δεν πρόλαβε να το χαρεί, αποτελεί το απαύγασμα της σκέψης τους, την τελευταία του πνευματική παρακαταθήκη. 
Πολυσύνθετη προσωπικότητα, προικισμένη με ασυνήθιστη ευφυΐα, εξαιρετικός χειριστικής της γλώσσας και γοητευτικός ρήτορας, ευχάριστος συνομιλητής με λεπτό και οξύ χιούμορ, άφηνε να αναβλύζει αβίαστα από τη γραφή και τον προφορικό λόγου του η κλασσική του παιδεία, η βαθειά καλλιέργειά του και η αγάπη του για τις τέχνες και ειδικά για την μουσική, μαζί με την ευγένεια της καταγωγής του. 
Τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του τις αφιέρωσε στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συμμετέχοντας, ως ευρωβουλευτής, στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι με εισηγήσεις και καίριες παρεμβάσεις στα θεσμικά ζητήματα της Ευρώπης και με την καθοριστική συμβολή του στη διαμόρφωση των συνθηκών του Άμστερνταμ, της Νίκαιας και της αποτυχημένης απόπειρας καθιέρωσης ενός ευρωσυνάγματος. Την προσωπική πικρία και απογοήτευση που είχε αισθανθεί από το ανεκπλήρωτο των πολιτειακών οραμάτων του στην Ελλάδα, τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, την αντιστάθμισε εν μέρει με τη δημιουργική παρουσία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για μια δεκαετία. 
Ο Όμιλος «Αριστόβουλος Μάνεσης» έζησε αυτές τις μέρες, βουβά, την δεύτερη μεγάλη του απώλεια, μετά από εκείνη του Γιώργου Παπαδημητρίου, την απώλεια του επίτιμου Προέδρου του, του ανθρώπου που εμπνεύστηκε και πρωτοστάτησε για την ίδρυσή του. Τη θλίψη μας την συνοδεύει το βάρος μιας πνευματικής κληρονομιάς, που αισθανόμαστε να μας βαραίνει όλο και πιο πολύ και βλέπουμε να μεγεθύνει διαρκώς την συναίσθηση της ευθύνης για τη διατήρηση και συνέχιση της παράδοσης ενός δημοκρατικού, ευρωπαϊκού συνταγματισμού, που ξενικά από τον Σβώλο, περνά από τον Μάνεση και φθάνει σήμερα μέχρι τον Τσάτσο. 
Το μέλη του Συντονιστικού Συμβουλίου και όλα τα μέλη του Ομίλου υποκλίνονται στην μνήμη του Δημήτρη Τσάτσου, αποχαιρετώντας τον δάσκαλο, τον συνάδελφο και φίλο. Καταθέτουν, συμβολικό στεφάνι στον ιστότοπο του Ομίλου μαζί με την φωτογραφία του. 
Στην Άννα και στην Αλεξία, τις θυγατέρες του, εκφράζουμε τα πιο θερμά συλλυπητήριά μας και τις ευχόμαστε ολόψυχα ο πόνος τους να σβήσει σύντομα μέσα στην τρυφερή ανάμνηση του πατέρα τους. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ 
καθηγητής Αντώνης Μανιτάκης 

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, συνήλθε εκτάκτως μετά το θλιβερό άγγελμα του θανάτου του Καθηγητού Δημήτρη Θ. Τσάτσου, που τίμησε με την 40ετή παρουσία του το δικηγορικό λειτούργημα και αποφάσισε ομόφωνα:
1) Να εκφράσει τα συλλυπητήρια στην οικογένειά του.
2) Να παραστούν στην νεκρώσιμη ακολουθία τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.
3) Να διοργανώσει εκδήλωση επιστημονικού περιεχομένου στην μνήμη του.
4) Να καταθέσει στεφάνι εκ μέρους του Προέδρου και του Δ.Σ. του Δ.Σ.Α.
5) Να δημοσιευθεί το παρόν ψήφισμα στον ημερήσιο τύπο. 

ΔΗΜΟΣ ΨΥΧΙΚΟΥ

Μετά το θλιβερό άγγελμα του θανάτου του επιφανούς συμπολίτη μας Καθηγητή Δημήτρη θ. Τσάτσου, προτείνεται στο Δημοτικό Συμβούλιο η έκδοση ψηφίσματος:
Το Δημοτικό Συμβούλιο, αφού έλαβε υπ’ όψη τις διατάξεις των άρθρων 93 και 95 του Ν. 3463/2006 (κδκ) αποδεχόμενο την ανωτέρω εισήγηση της προέδρου του
ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΟΜΟΦΩΝΑ
Την έκδοση του παρακάτω ψηφίσματος:
ΨΗΦΙΣΜΑ
Η Δήμαρχος και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Ψυχικού μετά το θλιβερό άγγελμα του θανάτου του επιφανούς συμπολίτη μας Καθηγητή Δημήτρη Θ. Τσάτσου, αποφασίζουν ομόφωνα:
1) Να εκφραστούν συλλυπητήρια στην οικογένειά του
2) Να κατατεθεί στεφάνι στη σορό του
3) Να δημοσιευτεί το ψήφισμα αυτό στον ημερήσιο τύπο
4) Να παρευρεθεί στην εξόδιο ακολουθία η Δήμαρχος, η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και τα μέλη αυτού.
Η απόφαση αυτή πήρε αριθμό 72/10
Κατόπιν των ανωτέρω συντάχθηκε το παρόν πρακτικό και υπογράφεται από την Πρόεδρο και τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου