ΠΡΟΟΔΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΒΑΡΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ανακοίνωση
στο πλαίσιο του έργου «Μελέτη και εφαρμογή Ανασχεδιασμού Διαδικασιών για τη μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων και του διοικητικού κόστους»
1. ΓΕΝΙΚΑ
Από το 2007 η Ελλάδα συμμετέχει στο πρόγραμμα Μείωσης Διοικητικών Βαρών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στόχος του προγράμματος είναι η μείωση, μέχρι το 2012, κατά 25% των διοικητικών βαρών που απορρέουν από την κοινοτική νομοθεσία. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης, ο γενικός στόχος είναι να επιτευχθεί από κοινού από την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη μείωση στους ακόλουθους τομείς προτεραιότητας: εταιρικό δίκαιο, φαρμακευτική νομοθεσία, εργασιακό περιβάλλον/εργασιακές σχέσεις, φορολογικό δίκαιο, στατιστικές, γεωργία και γεωργικές επιδοτήσεις, ασφάλεια τροφίμων, μεταφορές, αλιεία, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, περιβάλλον, πολιτική συνοχής, δημόσιες συμβάσεις.
Η Ελλάδα έχει θέσει εθνικό στόχο τη μείωση των διοικητικών βαρών κατά 25% μέχρι το 2013. Επιχειρησιακό βραχίονα για την επίτευξη του στόχου αποτελεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ). Προσφάτως, ο στόχος εξειδικεύτηκε με το νόμο (3845/2010) «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη μέλη της ζώνης του Ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», στον οποίο προβλέπεται ότι μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2011 «η Ελλάδα θα διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή της ατζέντας για την καλύτερη νομοθέτηση σχετικά με τη μείωση των διοικητικών βαρών κατά 20% σε σχέση με το 2008 και θα καταθέσει έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
Οι σημαντικότερες πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν στην μέτρηση των διοικητικών βαρών και στη μείωση της γραφειοκρατίας είναι οι ακόλουθες:
- Μερικές μετρήσεις σε οκτώ τομείς πολιτικής
Οι πρώτες μερικές μετρήσεις διοικητικού κόστους στην Ελλάδα έγιναν από το ΥΠΕΣΑΗΔ, από τον Οκτώβριο του 2008 ως το Μάρτιο του 2009, με βάση το Ευρωπαϊκό Τυποποιημένο Μοντέλο Κόστους σε οκτώ τομείς πολιτικής (Εταιρικό Δίκαιο, Εργασιακές Σχέσεις, Πολιτική Συνοχής, Αγροτικές Επιδοτήσεις, ΦΠΑ, Δημόσιες Προμήθειες, Μεταφορές, Αλιεία) με στόχο την πρώτη εκτίμηση των γραφειοκρατικών «εμποδίων» με τα οποία έρχονται αντιμέτωπες οι επιχειρήσεις στην προσπάθεια να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις πληροφόρησης που θέτουν οι
- Διαμόρφωση της μεθοδολογίας για τη μέτρηση διοικητικών βαρών με βάση τις ιδιομορφίες της ελληνικής έννομης τάξης
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πραγματοποιούν μετρήσεις διοικητικών βαρών με βάση το Τυποποιημένο Μοντέλου Κόστους (ΤΜΚ). Το ΤΜΚ βασίζεται στην παραδοχή ότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις παράγουν μια σειρά από συνέπειες για τα υποκείμενά τους -και ιδίως για τις επιχειρήσεις- οι οποίες έχουν κόστος, το οποίο απορρέει από την υποχρέωσή τους να συμμορφωθούν με τη νομοθεσία. Το ΤΜΚ μετρά τις υποχρεώσεις πληροφόρησης που απορρέουν από τη νομοθεσία και επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις και με τον τρόπο αυτό ποσοστικοποιεί τις γραφειοκρατικές απαιτήσεις που είναι απαραίτητες για τη συμμόρφωση με τις κείμενες ρυθμίσεις. Η ελληνική μεθοδολογία για την εφαρμογή του Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους βασίζεται στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής έννομης τάξης (ρυθμιστική πολυδιάσπαση, κατακερματισμένες ρυθμίσεις κλπ) και αποτυπώνεται στον Οδηγό/Εγχειρίδιο για την Εφαρμογή του Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους. Εκπονήθηκε ύστερα από αναλυτική εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης, μελέτη σκοπιμότητας, μελέτη της διεθνούς εμπειρίας και ανάλυσης της εφαρμογής του ΤΜΚ σε επιμέρους τομείς πολιτικής.
Η ελληνική μεθοδολογία αφορά τη μέτρηση νόμων, διατάξεων ή διοικητικών διαδικασιών και εφαρμόζεται σε τρεις φάσεις και σε 10 βήματα τα οποία αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα:
| Εφαρμογής Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους | ||
| Φάση 0: Έναρξη | ||
| Σε αυτή τη Φάση πραγματοποιούνται αρχικές συναντήσεις της Ομάδας Μέτρησης και λαμβάνονται αποφάσεις για την πορεία της μέτρησης | ||
| Φάση 1: Προπαρασκευαστική | ||
| Βήμα 1 | Καταγραφή Διαδικασίας | Αυτό το βήμα πραγματοποιείται στις περιπτώσεις που επιλέγεται μια διοικητική διαδικασία για μέτρηση. Σε αντίθετη περίπτωση η προπαρασκευαστική φάση ξεκινάει από το Βήμα 2. |
| Βήμα 2 | Αποτύπωση Υποχρεώσεων Πληροφόρησης, Διοικητικών Δραστηριοτήτων & Κατηγοριοποίηση βάσει προέλευσης | Μετά την αποτύπωση της διαδικασίας ή την επιλογή της νομοθεσίας πραγματοποιείται η αναγνώριση των υποχρεώσεων πληροφόρησης. Στην περίπτωση της διαδικασίας αντιστοιχίζονται τα βήματα της διαδικασίας με τις τυποποιημένες υποχρεώσεις πληροφόρησης. Στην περίπτωση της νομοθεσίας απλά αναγνωρίζονται οι υποχρεώσεις πληροφόρησης. Και στις δύο περιπτώσεις αναγνωρίζονται οι διοικητικές δραστηριότητες. Οι υποχρεώσεις πληροφόρησης κατηγοριοποιούνται βάσει προέλευσης. Σε κάποιες περιπτώσεις η κατηγοριοποίηση γίνεται σε επίπεδο διοικητικής δραστηριότητας για να αναγνωριστεί η επιχρύσωση. |
| Βήμα 3 | Τμηματοποίηση & αναγνώριση πληθυσμού & συχνότητας | Ο πληθυσμός κατηγοριοποιείται βάσει των κατηγοριών μεγέθους, νομικής μορφής, ψηφιακής συμμόρφωσης, διεκπεραιωτή και γεωγραφικής κατανομής. Οι τμηματοποιήσεις αυτές ενδεχομένως να προκύψουν και από τη φάση των συνεντεύξεων. |
| Βήμα 4 | Παραμετροποίηση Κόστους | Το βήμα αυτό πραγματοποιείται στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει επίσημη παραμετροποίηση κόστους και για επαγγέλματα τα οποία είναι συγκεκριμένα και ειδικά για τη διαδικασία ή νομοθεσία προς εξέταση. |
| Βήμα 5 | Προετοιμασία Οδηγού συνεντεύξεων | Σε αυτό το βήμα ξεχωρίζουν οι υποχρεώσεις που θα αξιολογηθούν από επιχειρήσεις ή εμπειρογνώμονες. Επιπλέον δημιουργείται ο οδηγός συνεντεύξεων που θα χρησιμοποιηθεί. |
| Φάση 2: Τυποποίηση Δεδομένων & Υπολογισμοί | ||
| Βήμα 6 | Επιλογή τυπικών επιχειρήσεων για συνεντεύξεις | Σε αυτό το βήμα επιλέγονται τυπικές επιχειρήσεις για συνεντεύξεις ανά υποχρέωση και κατάτμηση. |
| Βήμα 7 | Διενέργεια Συνεντεύξεων | Σε αυτό το βήμα πραγματοποιούνται συνεντεύξεις. |
| Βήμα 8 | Εξαγωγή Τυπικά Αποδοτικής Επιχείρησης | Σε αυτό το βήμα εξάγονται τα δεδομένα από τις συνεντεύξεις και τους εμπειρογνώμονες ώστε να εξαχθεί ο χρόνος διεκπεραίωσης και όποιο άλλο δεδομένο κριθεί αναγκαίο. |
| Βήμα 9 | Υπολογισμοί | Γίνονται οι υπολογισμοί σε εθνικό επίπεδο για το έτος βάσης. |
| Βήμα 10 | Αναφορές αποτελεσμάτων & ποιοτικά δεδομένα |
Γράφονται οι αναφορές με ιδιαίτερη προσοχή στα παρακάτω:
· Κόστος νομοθεσίας ή διαδικασίας
· Κόστος ανά υποχρέωση πληροφόρησης
· Κόστος ανά διοικητική δραστηριότητα
· Ποιοτική εκτίμηση καθυστερήσεων και «ενοχλητικών» υποχρεώσεων
|
- Σχεδιασμός και ανάπτυξη προτύπων εφαρμογής
Με βάση τη μεθοδολογία μέτρησης διοικητικών βαρών, αναπτύχθηκαν και σχεδιάστηκαν τα αντίστοιχα πρότυπα εφαρμογής.
- Ανάπτυξη Βάσης δεδομένων για την υποστήριξη των μετρήσεων
Με σκοπό την αποτύπωση των στοιχείων και δεδομένων που αφορούν από τις μετρήσεις διοικητικών βαρών και τη συνολική αξιοποίησή τους για το σχεδιασμό πολιτικής σχεδιάστηκε και διαμορφώθηκε ειδική βάση δεδομένων που επιτρέπει την καταγραφή των διεξαγόμενων μετρήσεων, τη συναγωγή συμπερασμάτων και τη διαμόρφωση «σεναρίων» σχετικά με τη μείωση των διοικητικών βαρών. Η βάση δεδομένων είναι διαδικτυακή και θα είναι προσβάσιμη στα στελέχη/εμπειρογνώμονες που θα μετέχουν στις ομάδες μετρήσεων
- Σχεδιασμός συστήματος δημόσιας διαβούλευσης για την εφαρμογή του ΤΜΚ
Η διενέργεια δημόσιας διαβούλευσης αποσκοπεί στο να ενθαρρύνει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων και εμπλεκόμενων (άμεσα και έμμεσα) φορέων, να προάγει την αντιπροσωπευτικότητα των εμπλεκομένων και να ενσωματώνει τις προτάσεις και τις απόψεις τους. Πρέπει να επιτυγχάνεται η προώθηση της διαφάνειας και της δημοσιοποίησης των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων, να υπάρχει ευελιξία ως προς τη διεξαγωγή και την επιλογή μεθόδων διαβούλευσης, ενώ κρίνεται αναγκαία η αξιοποίηση πληροφοριακών συστημάτων και νέων τεχνολογιών.
Στόχοι της δημόσιας διαβούλευσης για τη μέτρηση των διοικητικών επιβαρύνσεων είναι η συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εμπλεκομένων φορέων και προώθηση αμφίδρομου κοινωνικού διαλόγου, η ανάπτυξη συνεργασιών και δικτύων για την αποτελεσματική εφαρμογή των δράσεων και την κινητοποίηση πρόσθετων πόρων.
Η διαβούλευση για το Τυποποιημένο Μοντέλο Κόστους διενεργείται σε τέσσερις φάσεις:
- 1η Φάση – Προπαρασκευαστική: Προετοιμασία σχεδίου δράσης δημόσιας διαβούλευσης
- 2η Φάση – Συμμετοχική αξιολόγηση δεδομένων: Αξιολόγηση των δεδομένων προς εμπειρική ανάλυση και συλλογή
- 3η Φάση – Διενέργεια Διαβούλευσης: Συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων
- 4η Φάση – Αναθεώρηση – επικαιροποίηση – επαλήθευση αποτελεσμάτων: Τα δεδομένα τα οποία έχουν συλλεχθεί και καταγραφεί κατά την προηγούμενη φάση, επαναξιολογούνται και επικαιροποιούνται επιλεκτικά και σύμφωνα με τις ανάγκες που προκύπτουν για περαιτέρω ανάλυση.
- Ανάπτυξη ηλεκτρονικής υποδομής υποστήριξης της διαβούλευση
Για την υποστήριξη της δημόσιας διαβούλευσης, στο των μετρήσεων διοικητικών βαρών, σχεδιάστηκε ηλεκτρονική πλατφόρμα, μέσω της οποίας κάθε ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα να ενημερώνεται για τις μετρήσεις που είναι σε εξέλιξη, να παρέχει στοιχεία και να καταθέτει προτάσεις και ιδέες με κατεύθυνση την απλούστευση των διαδικασιών και τη μείωση των διοικητικών βαρών.
Επίσης, κάθε ενδιαφέρομενος θα έχει τη δυνατότητα να εγγραφεί στη «δεξαμενή» φορέων που θα καλούνται να μετέχουν στην ηλεκτρονική διαβούλευση.
• Δημιουργία ιστοσελίδας για τις μετρήσεις διοικητικών βαρών
Σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε ειδική ιστοσελίδα για τη μέτρηση διοικητικών βαρών. Στόχος της είναι η συγκέντρωση και διάχυση πληροφόρησης, ενημέρωσης και τεχνογνωσίας σχετικά με την εφαρμογή του Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους και τη μέτρηση διοικητικών βαρών στην Ελλάδα. Ο ιστότοπος απευθύνεται τόσο σε στελέχη της δημόσιας διοίκησης, που διεξάγουν μετρήσεις ή ασχολούνται με την εφαρμογή του Μοντέλου, όσο και σε οποιονδήποτε άλλο ενδιαφέρεται να ενημερωθεί σχετικά με τη χρήση του Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους, τη Καλή Νομοθέτηση και την προσπάθεια μείωσης των διοικητικών βαρών.
- Εκπαίδευση στελεχών στη μεθοδολογία μέτρησης διοικητικών βαρών
Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε πρόγραμμα εκπαίδευσης για την εφαρμογή του Τυποποιημένου Μοντέλου κόστους και τη διεξαγωγή μετρήσεων διοικητικών βαρών. Το πρόγραμμα είχε διάρκεια επτά ημερών και περιλάμβανε διά ζώσης σεμινάρια και σεμινάρια μέσω τηλεκπαίδευσης, η οποία φιλοξενήθηκε στο «εικονικό» περιβάλλον μάθησης (virtual learning environment) του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου.
Στόχος του εκπαιδευτικού προγράμματος ήταν η εξοικείωση στελεχών της δημόσιας διοίκησης με τη μεθοδολογία και τα εργαλεία διενέργειας των μετρήσεων των διοικητικών βαρών. Στην κατεύθυνση αυτή το πρόγραμμα περιλάμβανε θεματικές ενότητες σχετικά με τις πρωτοβουλίες καλής Νομοθέτησης, τη μεθοδολογία του Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους, μελέτες περίπτωσης, τη μεθοδολογία απλούστευσης διαδικασιών κλπ. Οι δράσεις κατάρτισης απευθύνονταν σε 300 στελέχη της κεντρικής διοίκησης τα οποία επιλέχτηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Οι δράσεις τηλεκπαίδευσης πραγματοποιήθηκαν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου e-cecl (http://www.e-cecl.gr) η οποία παραμετροποιήθηκε για τους σκοπούς του προγράμματος. Η πλατφόρμα παρείχε στους εκπαιδευόμενους τη δυνατότητα σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας, διαχείρισης του εκπαιδευτικού υλικού, διαδραστικών παρουσιάσεων κλπ.
- Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης
Αναπτύχθηκε ολοκληρωμένο πρόγραμμα ευαισθητοποίησης με στόχο να ενημερωθούν τόσο οι δημόσιοι φορείς όσο και οι επιχειρηματίες και οι πολίτες για τις πρωτοβουλίες μέτρησης των διοικητικών βαρών, την απλούστευση των διαδικασιών και τη μείωση των επιβαρύνσεων, καθώς και τη μεθοδολογία που εφαρμόζεται. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν οι ακόλουθες δράσεις:
• Σύνταξη τριμηνιαίου ενημερωτικού εντύπου στο οποίο περιγράφονται, μεταξύ άλλων, το γενικό πλαίσιο δράσεων, οι ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι και δράσεις, η μέθοδος μέτρησης διοικητικών βαρών, οι μετρήσεις που ήδη έχουν γίνει στην Ελλάδα, καθώς και στοιχεία και συμπεράσματα για την πιλοτική μέτρηση στον τομέα του τουρισμού.
• Διοργάνωση δυο ημερίδων στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη
• Σύνταξη και παρουσίαση ανακοινώσεων σε εθνικά και διεθνή συνέδρια, διεθνή δίκτυα και ιστοσελίδες
• Δημοσίευση άρθρων σε εφημερίδες και ιστοσελίδες
- Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη του στόχου της μείωσης των διοικητικών επιβαρύνσεων
Καταστρώθηκε σχέδιο δράσης για τη μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων στην Ελλάδα με βασικούς άξονες την ανάπτυξη της εφαρμογής του Τυποποιημένου Μοντέλου Κόστους, τη θεσμική και οργανωτική παρέμβαση προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος, τη διενέργεια διαβούλευσης, την επιμόρφωση και την κατάρτιση στελεχών του δημόσιου τομέα και την επικοινωνία και διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, προκειμένου να ενημερωθούν δημόσιοι φορείς, αλλά και το ευρύ κοινό.
- Πιλοτική εφαρμογή της μεθοδολογίας μέτρησης διοικητικών βαρών στον τομέα του τουρισμού
Η διενέργεια της μέτρησης ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2010 και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2011. Έτος βάση ήταν το 2008. Χαρτογραφήθηκαν 51 διαδικασίες, καταγράφηκαν 43 και τελικώς, μετρήθηκαν 26, για τις επτά από τις οποίες διενεργήθηκε υποθετική μέτρηση βάσει παραδοχών, λόγω έλλειψης πληθυσμού. Καταγράφηκαν 42 Υποχρεώσεις Πληροφόρησης, από τις οποίες προκύπτουν 415 Διοικητικές Δραστηριότητες.
Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους δημόσιους φορείς, επαγγελματικές ενώσεις, εμπειρογνώμονες και ειδικούς επαγγελματίες του κλάδου. Δομημένα ερωτηματολόγια για κάθε διαδικασία απεστάλησαν σε επιχειρήσεις της κάθε κατηγορίας, προκειμένου να γίνει η συλλογή στοιχείων για το κόστος της κάθε καταγεγραμμένης, ανά διαδικασία, διοικητικής δραστηριότητας. Διενεργήθηκαν τηλεφωνικές και διά ζώσης συνεντεύξεις με επιχειρηματίες.
Οι βασικές γενικές ρυθμίσεις για τον τομέα του Τουρισμού καταγράφονται σε δύο νόμους, τον 2160/1993 και τον 3498/2006 και εξειδικεύονται για κάθε διαδικασία με Προεδρικά Διατάγματα, Υπουργικές Αποφάσεις και Αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα του ΕΟΤ. Το 100% του κόστους που προέκυψε από τη μέτρηση προέρχεται από το εθνικό δίκαιο.
Θα ακολουθήσει η καταγραφή των προτάσεων ανασχεδιασμού των υπό μέτρηση διαδικασιών και η διενέργεια νέων μετρήσεων για τη μείωση των διοικητικών βαρών που είναι δυνατόν να επιτευχθεί με την εφαρμογή των μέτρων για απλούστευση.
3. ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Από το ΥΠΕΣΑΗΔ έχει δρομολογηθεί η διεξαγωγή μετρήσεων διοικητικών βαρών σε τέσσερις ακόμη τομείς προτεραιότητας: Δημόσιες Προμήθειες, Ασφάλεια Τροφίμων, Εταιρικό Δίκαιο, Γεωργικές Επιδοτήσεις.
Πληροφορίες:
Μαρία Μουσμούτη, Υπεύθυνη έργου
Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου
Ακαδημίας 43, 10672 Αθήνα
Τηλ: 210 3623506, 3623634, 3623029
Fax: 210 3390522
e-mail: centre@cecl.gr
